Asıl adı Ebu Ca’fer Muhammed Bin Musa El-Harizmi’dir. İslam dünyasının ilk büyük matematikçisi Harizmi, Ural gölünün güneyindeki Harzem bölgesinde doğdu. Ailesi ile birlikte çocuk yaşta Bağdat’a göç etti. Çalışkanlığı ve dehasıyla Bağdat’ta kısa sürede tanınan bu genç Türk zamanın halifesi Memun’un dan çok özel himaye ve destek gördü. Bağdat’ta Saray kütüphanesinde yönetici oldu.
Daha çok matematik alanına yönelen Harezmi’nin çok az sayıda olsa da astronomi ve coğrafya alanında çalışmalar yapmıştı. Batlamyus’un çalışmalarını örnek alarak, çizdiği dünya haritasının üzerindeki hataları düzeltmiştir. Güneş saatleri ve saatler hakkında kitaplar yazmasının yanı sıra 830 yılında 70 bilim insanıyla birlikte dünya haritası çizmeyi başarmıştır. Nil nehrinin başlangıç boylamını ve kaynağını bularak belirlemiştir.
Harezmî’nin eserlerinin sayısı konusunda bir uzlaşma olmamakla birlikte aşağıdaki çalışmaların ona ait olduğu kabul ediliyor.
1. Cebir ve Mukâbele Hesabı Üzerine Özet Kitap (Kitâb el-Muhtasar fî Hisâb el-Cebr ve el-Mukâbele)
2. Hint Hesabı Üzerine (Kitâb el-Hisâb el-Hindî)
3. Yer’in Biçimi Üzerine (Kitâbu Suret el-Ard)
Günümüze tam metin olarak ulaşan bu eserlerden Hârezmî’nin aritmetik, cebir, geometri, astronomi ve coğrafya alanlarında çalışmaları olduğu anlaşılıyor.
HAREZMİ VE CEBİR
Hârezmî’nin cebir konusundaki yapıtı Kitâb el-Muhtasar fî Hisâb el-Cebr ve
el- Mukâbele (Cebir ve Mukâbele Hesabı
Üzerine Özet Kitap) adını taşır.
Harezmî bu yapıtında, birinci ve ikinci dereceden denklemlerin çözümleri, binom çarpımları, çeşitli cebirproblemleri ve miras hesabı gibi konuları incelemiştir
Harizmi kitabını yazarken, bilinmeyen için “şey”, a ve b katsayıları için “dirhem” ve x ile ka Çıkarma işleminde hiçbir şey kalmadığında, küçük bir yuvarlak yaz ki, böylece o yer boş kalmamış olsun. Bu küçük yuvarlak bir konum işgal etmek zorundadır. Çünkü aksi durumda daha az sayıda konum kalır ve o zamanda ikinci konum hatalı olarak birinci konum olur.”tsayı çarpımları için de “kaab” sözcüğünü kullanmıştı. İspanyolca’ya “xay”
olarak çevrilen “şey” kelimesi, zamanla değişerek, matematikteki ünlü “x” kavramına dönüştü.
Hârezmî’nin sıfır rakamının kullanılmasını sağlaması da matematik tarihi açısından ayrıca değerli ve önemlidir. Sıfırın kullanımını açıkladığı pasajda şunlar yer almaktadır:
“Çıkarma işleminde hiçbir şey kalmadığında, küçük bir yuvarlak yaz ki, böylece o yer boş kalmamış olsun. Bu küçük yuvarlak bir konum işgal etmek zorundadır. Çünkü aksi durumda daha az sayıda konum kalır ve o zamanda ikinci konum hatalı olarak birinci konum olur.”